Yavaşlamak

Yavaşlamak: Artık ve Burada Olmanın Düzgünleştirici Gücü

Gün içinde kaç anı hakikaten yaşıyoruz? Kaç anı sadece “geçiyoruz”? Sabah kahvemizi içerken, bir arkadaşımızla konuşurken, yürürken ya da yemek yerken… Zihnimiz birden fazla vakit ya geçmişin izlerinde ya da geleceğin korkularında dolaşırken, vücudumuz oradadır lakin biz orada değilizdir. Otomatik pilotta yaşamak, çağdaş ömrün en yaygın alışkanlıklarından biri hâline geldi. Bu alışkanlık, görünmez lakin tesirli bir sürat baskısıyla birleştiğinde, kendimizi “hayatın içinden geçerken” değil de, “hayatı kaçırırken” bulmamız kaçınılmaz olur.

Oysa ömür, sırf artık ve burada mümkündür.

Psikoloji araştırmaları, şuurlu farkındalık (mindfulness) uygulamalarının hem zihinsel sıhhat hem de nörobiyolojik işleyiş açısından dönüştürücü tesirlerini ortaya koyuyor. Örneğin, Kabat-Zinn’in (1990) geliştirdiği Mindfulness Temelli Gerilim Azaltma (MBSR) programı, gerilim, dert ve depresyon seviyelerini azaltmakla kalmaz; tıpkı vakitte beynin dikkat ve his düzenleme süreçlerinden sorumlu bölgelerinde yapısal değişimlere neden olur (Hölzel ve ark., 2011). Bu bulgular, dikkatimizin eğitilebilen bir yeti olduğunu ve şimdiye dönebildiğimizde içsel kaynaklarımızla tekrar bağ kurabileceğimizi gösteriyor.

Yavaşlamak, sadece tempo düşürmek değildir. Yavaşlamak, fark etmektir. Hissedebilmek, duyabilmek, durabilmektir. Her “duraklama”, dikkati şimdiye çağırmak için bir fırsattır. Bu yüzden bazen bir nefesin izini sürmek, bir yaprağın rüzgârdaki kıpırtısını izlemek ya da yalnızca yürürken ayaklarımızın yere temasını fark etmek bile, bizi kendi merkezimize yaklaştırır.

Yavaşlamak yürek ister. Zira sürat, birçok vakit kaçınmanın kılığına bürünür. Hissetmemek için hızlanır, düşünmemek için telaşa sarılırız. Yavaşladığımızda, kendimize yaklaşırız. Ve kendimize yaklaşmak, güzelleşmenin başladığı yerdir.

Yavaşlamak, birebir vakitte farkındalık ister. Otomatik yansılarla değil, şuurlu bir seçimle yaşamaya istekli olmayı gerektirir. Dikkatin tarafını tekrar belirlemeyi, zihni dağınıklıktan topluluğa davet etmeyi… Bu bir fark ediştir: “Şu an neredeyim? Ne hissediyorum? Neye gereksinimim var?”

Ve tahminen en değerlisi: Yavaşlamak niyet ister. Kendimize hakikat bir adım atmak, suratın kutsandığı bir dünyada durmayı seçmek, şefkatli bir irade ile yola çıkmak demektir. Zira yavaşlamak, kendine dönmeyi istemekle başlar.

Bugün tahminen sırf birkaç dakika… Bir çay içerken sırf çayı içmeyi deneyin. Telefona uzanmadan, diğer bir şey düşünmeden, sırf o anı yaşamayı seçin. Bu küçük hareket bile, zihinsel iyiliğe açılan büyük bir kapı olabilir.

Çünkü bazen en radikal hareket, yavaşlamaktır.