Yakın ilişkiler
Yakın Bağlarda Neden Zorlanıyoruz?
İnsan, tabiatı gereği münasebet kurmaya gereksinim duyan bir varlık. Sevgiye, anlaşılmaya, paylaşılmaya duyduğumuz muhtaçlık bizi yakın bağlar kurmaya yönlendiriyor. Fakat birçoğumuz, tam da bu en çok kıymet verdiğimiz ilgilerde en büyük hayal kırıklıklarını yaşıyoruz. Sevdiğimizle aramızdaki o birinci sıcaklık vakitle azalıyor, küçücük sorunlar büyüyüp koca çatışmalara dönüşüyor, bazen de iki yabancı üzere olup çıkıyoruz. Pekala neden? Neden en yakın olduğumuz bireylerle en çok zorlanıyoruz?
Bağlanma Yaraları
Yakın alakalar, yalnızca bugünü değil, geçmişimizi de taşır içinde. Her birimiz çocuklukta öğrendiğimiz bağlanma tarzlarıyla gireriz bu ilgilere. Kimimiz için yakınlık tehlikelidir zira geçmişte yakın olmak incinmekle eşdeğerdi. Kimimiz ise sevilmek uğruna kendimizi feda etmeyi öğrendik. Hasebiyle münasebetteki davranışlarımızın birçoğu geçmişin yankısıdır.
Bir danışanım şöyle demişti: “Sevgilim bana bir şey söylemeden uzaklaştığında çabucak terk edileceğim hissine kapılıyorum.” Meğer sevgilisi sadece bir mühlet yalnız kalmaya gereksinim duyuyordu. Bu örnek bize şunu hatırlatıyor: Karşımızdaki kişi değil, onun davranışının bizde neyi tetiklediği münasebetteki çatışmayı belirliyor. Yakın münasebetler, eski yaraların yine canlandığı yerler olabilir. Lakin birebir vakitte bu yaraların şefkatle iyileştirilebildiği en güçlü alanlardır.
“Sen” Değil, “Ben” Sorunu
İlişki sorunlarında sıkça duyduğum cümlelerden biri şudur: “Keşke biraz değişse, her şey düzelecek.” Karşı tarafın değişmesi beklentisi çok tanıdık ancak tıpkı vakitte epeyce çaresiz bir yerden gelir. Zira diğerlerini denetim etmek mümkün değil, lakin kendimize bakmak mümkün.
İlişkilerde yaşanan sorunların büyük bir kısmı irtibat kaynaklıdır. Ancak bu söz artık o kadar sık kullanıldı ki manası neredeyse içi boş bir etikete dönüştü. Ben irtibatı yalnızca söylenen kelamlar değil, söylenmeyenlerin, suskunlukların, bakışların, vücudun de içinde yer aldığı bütünsel bir etkileşim olarak görüyorum. “Beni anlamıyorsun!” serzenişi aslında birden fazla vakit “Kendimi gereğince açıkça söz edemiyorum” demektir. O yüzden bağdaki krizler, “sen” değil “ben” cümleleriyle çözülmeye başlanabilir.
Yakınlığın Yanında Getirdiği Korkular
Yakın olmak cüret ister. Gerçek manada birine yakın olmak demek, savunmasız halimizi paylaşabilmek, hislerimizi dürüstçe gösterebilmek demektir. Bu da risklidir. Reddedilme korkusu, değersizlik hissi, yetersizlik duygusu üzere temel kaygılarımızı tetikleyebilir.
Bu yüzden kimi beşerler ilgide duvar örmeyi seçer. Bu duvar mesafelilik, soğukluk, çok mantıkçılık halinde görünür. Kimileriyse korku hissiyle daima onay alma, denetim etme ya da ağır ilgi gösterme yoluna sarfiyat. Aslında iki uç da birebir yerden beslenir: Yakınlığın acıtmasından korkmak.
İlişki Sorunlarıyla Baş Etmenin Yolları
Peki tüm bu zorluklara karşın bağlarda nasıl daha sağlıklı bir yer yaratabiliriz?
Kendini tanımak birinci adımdır. Ne vakit savunmaya geçiyorsun? Hangi durumlar seni tetikliyor? Hislerini bastırma ya da çok dışa vurma eğiliminde misin? Kendini tanımadan karşındakini nitekim göremezsin.
Empati, yani karşı tarafın hislerini anlamaya çalışma eforu, mucizeler yaratabilir. Anlaşılmak kadar anlamak da bağlantıyı onarır.
İhtiyaçları açıkça lisana getirmek değerlidir. “Beni sev” demek yerine “Sana gereksinimim var, bugün yanında olmana gereksinimim var” diyebilmek… Alakanın lisanını değiştiren şey bu netliktir.
Sınırlar da sağlıklı bir bağın vazgeçilmezidir. Daima fedakârlık yapmak, yok sayılmak, görmezden gelinmek münasebetin istikrarını bozar. Her bireyin kendi alanı, kendi nefesi olmalı.
Gerekirse çift terapisi takviyesi almaktan çekinmemek gerekir. Zira bazen iki kişi ortasında dönen dansı dışarıdan bir gözle görmek ve manalandırmak uygunlaştırıcı olur.
Yakın ilgiler kusursuzluk aradığımız yerler değil, kendimizi ve karşımızdakini daha yakından tanıma seyahatidir. Sorunlar, bağlantının bozulduğu değil, dönüşmeye gereksinim duyduğu yerleri işaret eder. Aslında her çatışma, yeni bir bağ kurma ihtimalini de içinde taşır.
Unutmayalım: Her alakanın içinde bir ayna vardır. Bazen o aynada kendimizi görmek zordur, fakat en çok o anlarda büyürüz.
