Obezite hastalığı ve tedavi seçenekleri

Obezite tedbir alınmadığı taktirde önemli teneffüs yetmezlikleri, kalp-damar hastalıkları, eklem ve kemik hastalıkları, bayanlarda hamile kalamama, özgüven kaybı, toplumsal ve ruhsal sorunlar, göğüs ve mide- bağırsak kanserleri başta olmak üzere pekçok kansere davetiye çıkarır. Bir hastalıklar manzumesi olan morbid obezite hastalarında televizyon, internet vb görsel ve sanal alemlerde reçete üzere sunulan pek çok diyet programlarının tesirli olmadığı ve kalıcı tahlil yolunun cerrahi olduğu tüm tıp literatürlerinde yer alan bir hakikattir.

Obezite tedavisinde beden kitle indeksi, tedavi halinin belirlenmesinde kıymetli bir ölçüttür. Kilonuzun, uzunluğunuzun metre cinsinde karesine bölünmesiyle elde edilen bu hesaplamayı kolaylıkla yapabilirsiniz.

Vücut Kitle İndeksi (VKİ): Kilo(kg) / Boy2(m)

VKİ DEĞERİ

DURUM

ÖNERİ

19.5 kg/m2 nin altında

Zayıf

Beslenme terapisi

20-24.9 ortasında ise

Normal

Sağlıklı

25-29.9 arasında

Fazla Kilolu

Diyet-egzersiz, hayat stili değişiklikleri

30-34.9 ortasında ise

I. Derece Obez

Ek olarak Mide Balonu yahut Mide Botoksu

35-39.9 ortasında ise

II. Derece Obez

Şeker, Kolesterol ve Tansiyon yüksek ise Cerrahi

40 ve üstü ise

III.Derece Obez

Mutlak Cerrahi

OBEZİTE’DE ENDOSKOPİK TEDAVİ YÖNTEMLERİ

Vücut kitle indeksi, 25-35 ortasında değişen, diyet ve antrenman progrmalarına karşın kâfi kilo kaybına ulaşamayan çok kilolu ve Tip 1 obez hastalara uygulanabilen metotlardır. En değerli konu bu endoskopik müdahalelerin, hastaya bağımlı oldukları ve radikal diyet ve idman programlarına kesinlikle uyulması gerektiğidir. Önerilen bu programlara ahenk göstermeyen hastalarda, uygulamanın muvaffakiyet oranı önemli manada düşer.

A). MİDE BALONU:

Tercih edilen mide balonu, hasta uyutularak endoskopi eşliğinde yaklaşık 15-20 dakikada mideye yerleştirilir. Renkli özel bir sıvı yada hava ile 500cc-900cc ye kadar şişirilebilir. Süreç sonrası hasta 1-2 saat müşahede altında tutulur. Birinci 3 gün özel beslenme ve diyet programı uygulanır. Sonraki vakitlerde diyetisyen denetiminde radikal beslenme değişikliklerine tabi tutulur. 6 ay ile 1 yılın sonunda birebir formda endoskopi eşliğinde balon söndürülerek çıkarılır. Midede yabancı cisim varlığı, vakit zaman midede hasar oluşturabilmesi, tekrar çıkarılmayı gerektirmesi, vakitle kendi kendine sönebilmesi ve çok nadirende olsa büsbütün boşalarak ince bağırsağı tıkayabilmesi dezavantajlarını oluşturur.

B). MİDE BOTOKSU:

Son yıllarda fazla kiloların kaybedilmesinde yardımcı bir sistem olarak kullanılmaktadır. Hasta uyutularak endoskopi eşliğinde midenin orta kas katmanına Botolinum Toksini enjekte edilerek midenin kasılması zayıflatılır. Kasılamayan ve nispeten gevşeyen midede daha az iştah hormonu (Ghrelin) salgılanır. İştahı azalan hasta, mide hipoaktivitesi nedeniyle daha erken doymaya, daha uzun periyodik tokluk hissetmeye başlar. Bu sayede evvelce 1.5 porsiyon yemek yerken, uygulama sonrası ½ porsiyonla doymaya ve kilo kaybetmeye başlar.

Etki düzeneği mide balonundan farklı olmakla bir arada, aktifliği muadildir.

Mide balonu üzere yabancı cisim tesiriyle yer kaplamaz ve tesirin sonlanması için ikinci bir endoskopi süreci gerektirmez. 6 ay sonra tesir kendi kendine ortadan kalkar.

Son yıllarda obezite tedavisinde cerrahi prosedürlerin başarısı giderek artmakta ve uygun hasta kümelerinde hem hayat kalitesini hem de ömür mühletini artırıcı en tesirli prosedür olarak kabul edilmektedir. Ameliyat öncesi hasta obezite değerlendirme kurulu (Genel Cerrahi Uzmanı, Kardiyoloji Uzmanı, Göğüs Hastalıkları Uzmanı, Psikiyatri Uzmanı, Bariatrik Diyetisyen) tarafından kıymetlendirilerek riskleri ortaya konur ve ona en uygun cerrahi yol hastaya sunulur.

1.Tüp Mide Ameliyatı (Sleeve Gastrektomi):

Dünyada ve ülkemizde morbid obezitenin cerrahi tedavisinde en sık uygulanan prosedürdür. Bu prosedürde midenin %85 inden fazlası çıkarılarak midede önemli bir hacim kısıtlaması sağlanır. Ayrıyeten iştah hormonu (Ghrelin) salgılayan midenin fundus denilen kısmı da bu ameliyatta kesilip çıkarıldığı için hastada önemli bir iştah kaybı da elde edilmiş olur. Bu iki tesir sayesinde iştah kapanmakta, hasta eskisine göre çok daha az besin tüketerek erkenden doymakta ve fazla kilolarını süratle kaybetmektedir.

Emilimi bozmayan bir ameliyat olması nedeniyle, by pass ameliyatları üzere ömür uzunluğu vitamin takviyesi gerektirmez. Kritik nokta hastanın bu ameliyattan sonra kalori içeriği yüksek besinleri tüketmemesi ve protein yüklü sağlıklı beslenmeyi alışkanlık haline getirmesidir. Bu konu tüp mide ameliyatından sonra, sağlıklı kilo kaybetmenin ve kaybedilen kiloların geri alınmamasının en kıymetli ayrıntısıdır.

Tüp mide ameliyatı ehil ellerde uygulandığında, ameliyat riski olağan bir safra kesesi yada apandisit ameliyatı kadar olan, muvaffakiyet oranı epeyce yüksek ve tesirli bir formüldür.

2). Mide Bypass Ameliyatları (Gastrik Bypass):

Bu ameliyatlarda mide küçücük bir cep kalacak biçimde tüp mideye göre çok daha fazla küçültülmekte, ayrıyeten tüp mideden farklı olarak yeni oluşturulan küçücük mide poşu, yaklaşık 150-200 cm ince bağırsakları pass edecek formda ilerdeki ince bağırsağa bağlanmaktadır. Böylece önemli bir hacim kısıtlamasının yanı sıra alınan besinlerin emilimi de engellenerek hastanın kilo kaybetmesi sağlanmaktadır. Bu ameliyatlar rutin cerrahi uygulamalarda hastanın durumuna nazaran 2 farklı formda (Mini Gastrik Bypass yada Roux-Y Gastrik Bypass) uygulanmaktadır.

İki usulünde kendine nazaran avantaj ve dezavantajları olmakla birlikte, bu tip ameliyatlar tüp mide ameliyatına nazaran alınan besinlerin emilimini sağlayan ince bağırsaklar pass geçildiğinden, çok daha tesirli kilo kayıplarını sonuç olarak beraberinde getirebilmektedir.

Bu durum kalorisi yüksek besin tüketilmesi durumunda kısa yoldan süratle bağırsağa geçmesi sayesinde ishalle karşılık vererek, hastada frenleyici bir tesir bırakmakta, birebir vakitte yağ, kolesterol ve şeker emilimlerini de bloke ederek metabolik hastalıkları da yüksek oranda iyileştirebilmektedir. Bu nedenle bu tip ameliyatlar, morbid obez hastalara uygulanan metabolik cerrahi sistemleri olarak ta anılmaktadır.

Bu kadar tesirli ve hastalıkları uygunlaştırıcı aktifliği olan by pass ameliyatlarının dezavantajları ise, emilimi bozucu tesirleri nedeniyle ömür uzunluğu vitamin ve elektrolit takviyesi gerektirmesi ve bilhassa şeker içeriği yüksek gıdar tüketildiğinde sıklıkla yaşanan Dumping Sendromu (Kramp şeklinde karın ağrısı, bulantı, fışkırır usulde ishal, soğuk terleme, çarpıntı, baş dönmesi, halsizlik, hipoglisemi vb) dur.

Tüp mide ameliyatında, mide kapasitesi küçültülmekte lakin işlevleri değiştirilmediğinden her tıp gıdayı rahatlıkla tüketebilirsiniz. Bu ameliyatta by pass ameliyatlarına nazaran, besinler midenizde daha uzun müddet kalır ve daha uzun mühlet tokluk hissi verirler. Midenin iştah hormonu (Ghrelin) salgılayan fundus kısmı kalıcı olarak çıkarıldığından, by pas ameliyatlarına nazaran iştahınız daha çok kapanır. Midenin çıkışı (pylor) korunduğundan, by pass ameliyatları üzere Dumping sendromu ve ishaller yaşamaz, kalıcı vitamin ve elektrolit kayıplarına uğramazsınız.

Yine tüp mide ameliyatında bağırsaklara dokunulmadığından, bypass ameliyatlarından sonra görülebilen ve tekrar ameliyat gerektirebilen bağırsak tıkanıklıkları, darlıklar, ülserler, kemik erimeleri (osteoporoz), vb riskler ortadan kalkar.

TÜP MİDE AMELİYATI İLE İLGİLİ MERAK ETTİKLERİNİZ

Bu ameliyatın riski var mı?

Obezitenin kendisi bir sürü olumsuzluğu (hipertansiyon, diyabet, damar pıhtılaşma bozuklukları, teneffüs sorunları vs) barındıran bir hastalıktır. Kabul edilmeli ki biz olağan bir hastayı ameliyat etmiyoruz. Bu nedenle her ameliyat üzere tüp mide ameliyatının da kendine has riskleri (kaçak, kanama, infeksiyon vb) mevcuttur. Lakin anestezi riski bir apandisit yahut bir safra kesesi ameliyatından daha fazla değildir.

Ameliyat açık mı kapalı yapılır?

Rutin olarak obezite cerrahisi laporoskopik (Kapalı) teknikle gerçekleştirilmektedir.

Tüp mide ameliyatından sonra, ne vakit taburcu olurum?

Kliniğimizde rutin olarak hastalar ameliyattan sonra 2 gece yatırılır, rastgele bir komplikasyon gelişmeyen hastalar 3.günün sabahında taburcu edilir.

Tüp mide ameliyatından sonra karnıma hortum (Dren) takılır mı?

Tüm obezite ameliyatlarından sonra karnınıza dren yerleştirilir ve bu dren 5-7. günlere kadar tutulabilir. Bu müddetin sonunda çok kolay ve ağrısız bir formda dren çekilir.

Ameliyattan ne kadar müddet sonra olağan hayatıma dönebilirim?

Tüp mide ameliyatı sonrası şayet fazla efor gerektirmeyen masabaşı bir işte çalışıyorsanız, 2 haftanın sonunda rahatlıkla işinize dönebilirsiniz. Lakin efor gerektiren bir meslek sahibiyseniz bu mühlet 20-25 günü bulabilir.

Ameliyattan sonra her şeyi yiyebilecek miyim?

Ameliyattan sonra 2. Günde kaçak testi pak çıkan hastalara sulu berrak besin (su, komposto suyu, bitki çayı vb) verilir. Hasta toleransı âlâ ise ilerleyen saatlerde protein tozu, yağsız süt, kefir, ayran ile devam edilir. Sonraki gün çorba, yoğurt, sulu yumuşak besinler ile devam edilir. Daha sonra yaklaşık 2 hafta kadar ağır protein ve vitamin takviyeli sulu yumuşak besinler ve mamalarla desteklenir.

Tüp mide ameliyatı ile kaç kilo kaybederim?

Bu ameliyatımızdan sonraki birinci 3 ayda (bal ayları), hasta daha süratli kilo kaybeder. Hastadan hastaya değişmekle bir arada ortalama, Birinci ay 15-20 kg, 2.ay 10-15 kg, 3. Ay 5-10 kg kadar kilo kaybeder. Sonraki aylarda giderek azalan ölçülerde kilo kaybetmeye devam eder. Burada hastanın ahengi ve antrenman programlarını aksatmaması, ölçüsü belirleyen en kıymetli ölçüttür.

Birkaç ayda tüm fazlalıklarımdan kurtulabilir miyim?

Hızlı kilo kayıpları, yağların yanı sıra kas kaybına da sebebiyet verebilir. Bu süratli yıkım önemli cilt sarkmalarının yanı sıra organlarda çok yüklenmelere ve organ yetmezliklerine davetiye çıkarabilir. O nedenle fazla kiloların 3 ay üzere kısa müddette değil, azim ve sabırla ortalama 2 yılın sonunda kaybedilmesini önermekteyiz. Burada gaye birinci 6 ayda hedeflenen kilo kaybının %70-80 inine, 2 yılın sonunda ise ülkü kiloya ulaşmak olmalıdır.

Ameliyattan sonra cildim sarkar mı? Bunun için karın gerdirme ameliyatı öneriyor musunuz?

Tüp mide ameliyatından sonra çok süratli kilo kaybedilmemesi, kas yapısının korunarak desteklenmesi (egzersiz programlarına ahenk, protein yüklü beslenme ve günlük 3litre su tüketilmesi) sarkmaları kıymetli ölçüde engelleyen faktörlerdir. Bu şartlara dikkat eden hastalarımızda cilt sarkmaları yok denecek kadar az görülmektedir. Tüm bunlara karşın önemli sarkmaları olan hastalarımızı plastik cerrahımıza yönlendirerek karın cildi gerdirme (Abdominoplasti) önerebilmekteyiz.

Karın gerdirme ameliyatını ne vakit yapmalıyım?

Erken devirde yapılacak karın gerdirme ameliyatı, beden yağlarının erimeye devam etmesi nedeniyle istenilen sonuçları vermez ve tekrar sarkmalar görülebilir. Bu yüzden hastalarımıza bu ameliyatı tüm fazlalıklarını kaybettikten sonra (ameliyattan 2 yıl sonra) önermekteyiz.

Tüp mide ameliyatından sonra mide büyür mü?

Beslenme tekliflerine dikkat edilmezse tüketilecek gazlı içecekler dahi mideyi milim milim büyütebilir. Büyüyen midede kapasite ve iştah tekrar artar ve maalesef geri kilo alımları kaçınılmaz olabilir. Eski makûs alışkanlıklar devam edecekse ne diye ameliyat olasınız ki?

Ameliyattan sonra ne vakit hamile kalabilirim?

Obezitenin hamile kalmayı önemli biçimde engellediği ve kısırlığa sebebiyet verdiği, obezite cerrahisinin de bu üzücü durumu ortadan kaldırdığı bilimsel bir gerçektir. Lakin hastalarımızın 1.5-2 yıldan sonra hamile kalmalarını önermekteyiz. Daha evvel hamile kalmaları durumunda ise, denetimlerini aksatmaması, gerekli vitamin ve protein dayanağının sağlanması anne ve bebek sıhhati açısından kıymetli bir şarttır.

Aspirin kullanıyorum, ameliyat öncesi kesmem gerekir mi?

Ameliyat öncesi kan sulandırıcı haplar (aspirin, coumadin, ecopirin vb.) en az bir hafta evvelden kesilmeli, yerine DMAH başlanmalıdır.

Hastaneye yatmak için gelirken yanımda ne getirmeliyim?

Hastaneye yatış için gelindiğinde pijama ekipleri ve devamlı kullandığı ilaçlar (sulandırıcı dışındakiler) ilaçlar yanına alınmalıdır.

Hastaneye yatarken refakatçi getirmek gerekir mi?

Ameliyat sonrası bir refakatçinin bulunması genelde önerilmektedir.

Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) ameliyatından sonra burnuma sonda takılacak mı?

Tüp mide ameliyatından sonra buruna sonda yerleştirmek hastaya rastgele bir avantaj kazandırmadığı üzere, konforunu da bozmaktadır. O nedenle rutin olarak hastalarımıza burun sondası taktırmıyoruz.

Sleeve Gastrektomi (Tüp Mide) ameliyatı sonrası vitamin ilaçları almak gerekir mi?

Genelde bariz bir vitamin ve mineral eksikliği ile karşılaşılmaz. Fakat hacmi daralan midede besin alımı baskılanacağından 6 ay-1 yıl üzere süreksiz müddetle destek yapılmasını önermekteyiz.

Bana idrar sondası takılacak mı?

Ameliyat sonrasında idrar takibi (böbrek yetmezliğinin takibi) açısından idrar sondası birinci 24 saat için takılır. İdrar çıkışı gözlenen hastaya 24 saatten sonra sonda çıkarılır.

Tüp mide ameliyatından sonra dren takılır mı?

Bütün obesite ameliyatlarından sonra rutin olarak batına dren yerleştirilir. Yerleştirilen dren yaklaşık 3-5 gün kadar batında tutulduktan sonra çekilir. Dren çekilirken ağrı yok denecek kadar azdır.

Ameliyattan sonra ağır bakıma girmem gerekir mi?

Bu bahis büsbütün anestezi uzmanının değerlendirmesi sonucu verilen bir karardır. Ağır bakıma alınan hastalar durumları stabil ise direkt servise alınarak orada takip edilir.

Ameliyattan sonra ne vakit banyo yapabilirim?

Genel olarak ameliyattan 1 hafta sonra banyo yapabilirsiniz.

Hastaneden çıktıktan sonra hangi aralıklarla denetime gelmeliyim?

Ameliyattan sonraki 10. günde ameliyat yeri muayenesi için birinci denetiminize çağrılırsınız. Daha sonra birtakım test ve denetimler için sırayla 1.ay, 3.ay, 6.ay, 1 yıl ve takip eden devirde yıllık denetimlere çağrılacaksınız.

Ameliyattan sonra istirahat raporu alabilir miyim?

Tüp mide ameliyatından sonra 10 ile 20 gün ortasında değişen istirahat raporu verilebilmektedir.