Ne kadar vahşet, o kadar reyting: medya korkularımızdan mı besleniyor?
Habercilik her vakit gerçekleri olduğu üzere aktarma gayesi gütmeyen ve para kazandıran bir sanayi olagelmiştir. Buna bağlı olarak, lokal bahisler hakkında direkt bilgi almak, memleketi ilgilendiren olaylardan olanca doğruluğuyla haberdar olmak için haberlere kulak kesilme vakitleri artık geride kaldı. Doğrusunu isterseniz, haberleri takip etmek ruhsal olarak riskli bir uğraş bile olabilir. Bu durum, siz farkında olmasanız bile zihinsel ve fizikî sıhhatinize ziyan verebilir.
Özünde dehşet yatan haberler, hali hazırda sahip olduğumuz tasalarımızı kullanarak bizleri esiri altına alır. Gözleri ayırmadan televizyon izlemek, gazete okumak yahut internette gezinmek pazar hissesini artırdığı üzere depresyonun nüks etme mümkünlüğünü da artırır.
Geçtiğimiz yıllar boyunca haberciliğin vazifesi, olan biteni asıllı ve adil bir halde ve olanca doğruluğuyla aktarmaktı. Ne var ki habercilikle bağlantılı kapitalist güdüler, günümüz televizyon haberlerinin birçoklarını harikulâde, heyecan verici ve çekişmeli haber hikayeleri olarak lanse etti. Artık bir haberi birinci defa duymak yahut haber, gerçekliğinin doğruluğu bir formda onaylansa bile, olayla ilgili enteresan ayrıntılar ve yorumlarla ulaşılabilmek için rekabet çalışan medya büyükleri, bu türlü bir atmosfer yaratarak izleyiciyi duyularıyla, kaygı ve heyecanı aradığı hislerle kendilerine bağlıyor.
Haber programlarında muhakkak bir strateji uygulanır: “Ne kadar vahşet, o kadar reyting”.
Korkuyla temellendirilmiş haber programlarının iki emeli vardır. Birincisi, izleyicinin dikkatini çekmektir. Haber medyasında buna “ön gösterim” denir. İkinci gaye ise seyirciyi, belirlenen kaygıyı azaltmanın yollarını izlediği haberde bulabileceğine inandırmaktır. Mesela ön gösterim “Musluk suyunuzla alakalı BİLMENİZ GEREKENLER!” dediğinde, izleyici bu mevzuda en şimdiki içerikten haberdar olmak ve inançta olma imkânı en yüksek ihtimalle o haberi izleyecektir.
Korku temelli haberlerin başarısı; bilimsel ispatların yerine dramatik anekdotların sunulmasına, münferit olayların yeni akımlar olarak gelişmesine takviye verilmesine, insan kategorilerinin tehlikeli olarak tasvir edilmesine ve iyimserliğin yerini mukadderatçı niyetin almasına dayanır. Medya mantığını kullanarak bunu başarmak isteyen haber şirketleri, haber hikayelerinin içeriğini geliştirerek ne kimi küçük atılımlar yaparlar. Haber hikayelerinin kifayetsizliğini, lisan bilgisini ve sunum formatını değiştirerek büyük bir tesir elde ederler.
Haber medyasının artık uygunluk, vicdan ve en kıymetlisi hakikat söyleme anlayışına dönmesi gereklidir. Bunlar gerçekleşene kadar aşağıdaki yolları takip ederek kendinizi bunalmış hissine karşı koruyabilirsiniz:
Medyaya maruz kalma sürenizi sonlandırmayı ele alın. Kendinize biraz vakit verin, gün de bir yahut iki defa mahallî ve dünya çapında yaşanan gelişmelere denetim edin.
Bilgi almak için yeni medya kullanmaktansa yazılı medyadan bilgi almayı deneyin. Bu, duygusal olarak yüklenildiği içeriklere maruz kalma ihtimalinizi azaltabilir.
Uzaktan kumandayı tek tuşla televizyonu kapatma, bir internet sitesini kapatma yahut radyo kanalını değiştirme üzere bir gücünüz olduğunu unutmayın.
Başkalarının medya öykülerine ve onlara ayrıntılarına farklı toleranslar gösterebileceğinin farkında olun.
Elektroniğsiz bir gün deneyimleyin ve bırakın duyularınız hayattaki daha kolay şeyleri keşfetsin.