Yaşama değer kat

  Herkesin benimsediği bir ömür anlayışı ve kabulü vardır; bu da onun dünya görüşünden kaynaklanır. Hayat anlayışımızı sevgiyle, dünya görüşümüzü de bilgiyle temellendirebilirsek kaliteli bir yaşama başlangıç yapabiliriz. O vakit dünyada olup biten her şeyle ilgilenme, etrafa kayıtsız kalmama, sıkıntılara tahlil arama, yani dünyayı nasıl görmek istiyorsak o istikamette uğraş verme, kısaca hayatı fonksiyonel kılarak bir hedefe yöneltme durumunda oluruz. İnsan dünyada yalnız bir defa yaşıyor; yalnız bir defa bu güçlere, bu imkanlara sahip oluyor; bunları en âlâ biçimde kullanmayan, kendini olabildiğince geliştirmeyen ve ilerletmeyene sizce ne denir? Burada Horatius’un şu ünlü dörtlüğünü anımsayalım: “Düşünme cüretini göster/Gir bu yola çekinmeden; yeterli yaşamayı sonraya bırakanı/Yolunda bir ırmağa rastlayıp da akıp geçmesini bekleyen köylüye benzeri;/Oysa ırmak akıp gidecektir hiç durmadan.” Bu dünyada yalnız bir kere yaşayan bizler hayata inanalım; zira o en yeterli öğretmendir ve herkese ne olduğunu öğretir.

  İnsan uyumsuz (disharmonik) bir varlık olmasına rağmen her yerde ve her vakit ahengi ve sistemi arar. İşte bu ahenk ve nizam ihtiyacı onu ideoloji ve sanatı yaratmaya, yani ömrün en uzman eserlerine ulaşmaya yönlendirmiştir. İnsan böylelikle sahip olamasa da hayal eder, düşünür. Zira bilir ki ömür bize açılmış olan çok pahalı bir kredidir ve onu geleceğe yönelik yatırıma dönüştürebilmeyi başarabilenler kaliteli bir ömür sürdüreceklerdir. İnsan yaşama bağışlanmış değil, ödünç verilmiştir. İşinde verimli ve başarılı, ilerleme ve gelişmeye açık, hürmet ve sorumluluk şuuru olan, bedel yaratan ve onu paylaşan, herkesçe beğenilen örnek bir yaşama biçimine sahip olan kimse böylelikle kaliteli hayat yolunda ideoloji ve sanatlardan hisse almış olacaktır.

  İniş çıkışlarına, bütün aksiliklerine rağmen yaşamaktan vazgeçemiyoruz. Ömürde hasretlerimize tümüyle kavuşamasak ve her şeyden bıksak da yaşamaktan bıkmıyoruz. Gerçek hayat birçok sefer parlaklığını yitirse de bunu vakit zaman hayal gücünün cilasıyla tazelemek gereğini duyuyoruz. İnsanın hayatı bir bakıma onun hayalidir; demez miyiz insan hayal ettiği surece yaşar diye. Ömrü hangi servetle kıyaslayabiliriz? Yalnız kâr ziyana nazaran ömrün hesabını çıkarabilir miyiz? Hayatın bir mantığı olduğundan kelam edebilir miyiz? Aslında o hiçbir hayal gücünün bile öngöremeyeceği zenginliklerle yüklüdür; süreksiz olduğu için de pahalıdır. Her insan hayatının kalitesi onun yapıp ettiklerinin bir toplamıdır. Kaliteli bir ömrü amaçlayan kimsenin öncelikle kendisine “Ben kimim?” sorusunu yöneltmesive bu soruya vereceği cevapla kendine has bir ömrü tasarımlamaya koyulması gerekir. Kişinin kendi ömrünün bir dizayncısı olmak, bütün dizaynlarını gerçekleştiremese de imkanlıdır; kâfi ki bunun şuurunda olsun. İleride bize acı çektirebilecek hiçbir şeyi ömrümüze katmazsak, diğerlerin gözyaşlarına neden olmayan memnunluğu istersek, yaptığımız her şeyde yeterli ve doğruyu gözetirsek kaliteli bir ömrü sürdürebiliriz. Stoa okulundan filozof Seneca’nın dediği üzere, “Yaşam bir oyuna misal; uzunluğu değil, güzel oynanıp oynanmadığı değerlidir.” Birebir mevzuda filozof Epikuros da şunları söyler: “Bilge insan beslenme konusunda besinin bol olmasına değil, lezzetli olmasına nasıl kıymet verirse; hayatın da uzun olanına değil, güzel ve zevkli geçenine yönelir.”