Yapay zekâ ve terapist kimliği

1. Terapistin Rolü ve Duygusal Temasın Önemi

Psikoterapi sadece bilgi alışverişi değil, birebir vakitte bir duygusal alaka sürecidir. Terapist ile danışan ortasında kurulan bağ, güzelleşmenin temel taşıdır. Yapay zekâ ise empati kuramaz, vücut lisanını okuyamaz ve insanın duygusal titreşimlerine karşılık veremez. Bu nedenle, ne kadar gelişmiş olursa olsun, bir yapay zekâ uygulamasının terapötik ittifakı kurması mümkün değildir.

2. Bilgiye Erişim Kolaylığı mı, Terapiye Alternatif mi?

ChatGPT üzere sistemler gerçek kullanıldığında, psiko-eğitim ve kaynaklara yönlendirme açısından çok değerli araçlardır. Lakin, danışanlar bu sistemleri ‘duygusal boşalım’ ya da ‘alternatif danışman’ üzere gördüklerinde, yüz yüze ya da online terapi süreçlerinden uzaklaşabilirler. Bu durum, gerçek düzgünleşme sürecinin yerini süreksiz rahatlamalara bırakmasına neden olabilir.

3. Terapistin Kimlik Krizi ve Gelecek Senaryoları

Yapay zekânın psikoterapide artan rolü, terapistlerin kendi rollerini tekrar tanımlamalarını gerektirmektedir. Kimi terapistler bu teknolojileri entegre ederek dönüşüme öncülük ederken, bazıları mesleksel bedellerin aşındığını düşünerek direnç göstermektedir. Önümüzdeki süreçte terapistlerin sadece bilgi veren değil, duygusal eşlik eden, yüzleşmeyi kolaylaştıran ve bağ kuran bireyler olarak öne çıkmaları gerekecektir.

4. Etik Sorular ve İnsan Faktörü

Yapay zekânın danışanlarla birebir etkileşimi, zımnilik, sonlar, bilgi güvenliği ve duygusal güvenlik üzere mevzularda etik soruları beraberinde getirmektedir. Danışanın datalarının yapay sistemlerde nasıl saklandığı, bu dataların hangi gayelerle kullanılabileceği ve yapay zekânın verdiği yönlendirmelerin ne kadar sağlıklı olduğu hala tartışmalıdır. Bu nedenle, insan faktörünün devre dışı bırakılması önemli riskler taşır.

Sonuç

Yapay zekâ teknolojileri terapötik süreçleri destekleyebilir, lakin terapist kimliğinin yerini alamaz. Geleceğin terapisti, teknolojiyi araç olarak kullanırken insan olmanın gücünü ve duygusal etkileşimin uygunlaştırıcı gücünü asla göz arkası etmemelidir. Terapist kimliği, sırf bilgiye değil, temasa ve anlamaya dayalıdır.

Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz