Oyun terapisinde zorbalığı işleme

Zorbalık Nedir? Ne Değildir?

Zorbalık, bir çocuğun bir ya da birden fazla kişi tarafından tekrarlayan, kasıtlı ve güç dengesizliği içeren formda fizikî, sözel, toplumsal ya da dijital yollarla ziyan görmesidir.

Zorbalık her vakit yumrukla ya da hakaretle olmaz. Bazen bir çocuğun sistematik olarak dışlanması, onun hakkında fısıldaşmalar, isminin dalga konusu yapılması,  teneffüste tek başına bırakılması hatta bazen bakışlar da birebir derecede yıkıcı olabilir.

Ve ne yazık ki birden fazla vakit zorbalık, “çocuklar ortasında olur”, “büyüyünce geçer” diye geçiştirilir. Lakin geçmez. Zira zorbalık yalnızca bir olay değil, çocuğun kendi kıymet algısına, itimat hissine ve toplumsal ilgilerine kazınan bir izdir.
 

Zorbalığa Maruz Kalan Çocuk Nasıl Hisseder?

Suçluluk: “Bana bunu yapıyorlar zira ben yetersizim.”

Utanç: “Annem babam bilirse rezil olurum.”

Güvensizlik: “Kimse beni korumaz, öğretmen bile duymadı.”

Yalnızlık: “Kimse beni sevmiyor. Herkes bana karşı.”

Kapanma: “Konuşursam daha makûs olur.”

Bu çocuklar ekseriyetle hislerini sözlere dökemez. Onun yerine karın ağrıları, uyku bozuklukları, okul fobisi, öfke nöbetleri ya da sessizlik halinde dışa vururlar ve işte bu noktada oyun terapisi, onların lisanı haline gelir.
 

Oyun Terapisi: Zorbalıkla Çabada Sessiz Bir Kalkan

Oyun terapisi, çocuğun yaşadığı zorlukları oyun aracılığıyla dışa vurabildiği, inançlı ve yargılamadan kabul gören bir terapi biçimidir. Zorbalığa uğramış bir çocuk için bu terapi, onun kendini tekrar güçlü hissettiği, yine “ben varım” diyebildiği bir alana dönüşür.
 

1. Hislerin İnançlı Yoldan İfadesi

Zorbalığa maruz kalan çocuk birçok vakit yaşadıklarını direkt anlatmaz. Lakin oyun sırasında birtakım oyuncaklar daima berbat karakter olur, birtakım figürler daima dışlanır. Mesken oyunlarında bir karakter kapının dışında bırakılır. Hastane oyunlarında bir oyuncak daima yaralıdır.

Bu semboller, çocuğun yaşadığı travmanın kesimleridir. Oyun, çocuk için hem anlatma hem de tekrar yazma fırsatıdır.

2. Güçlü Olma Deneyimi

Zorbalığa uğramış çocuk, kendini güçsüz hisseder. Oyun terapisinde ise roller değişir. Bu sefer “kahraman” o olur. Kimi vakit bir harika kahramanla dünyayı kurtarır, kimi vakit kötüyü yenen bir savaşçı olur. Bu oyunlar, çocuğun iç dünyasında tekrar güçlenmesini sağlar. Terapist, bu süreçte çocuğa “sen yapabilirsin” bildirisini verir lakin bunu kelamla değil, oyun yoluyla gösterir.

3. Travmayı Tekrar Yapılandırma

Oyun sırasında çocuk, geçmişte yaşadığı olayı tekrar canlandırabilir. Lakin bu defa farklı bir sonla. Mesela bu sefer öğretmen yardım eder, ya da arkadaşlar onun yanında olur. Bu sembolik yine yazım, çocuğun zihninde “bunu tekrar yaşasam daha farklı olabilir” umudunu doğurur. Bu da travmanın yumuşamasına, izinin silikleşmesine yardımcı olur.
 

Okul, Aile ve Terapi dayanışması

Zorbalıkla başa çıkmak yalnızca çocuğun değil, tıpkı vakitte etrafının de sorumluluğudur. Terapist kadar okul ve aile de bu süreçte faal rol oynamalıdır. Aile, çocuğun yaşadığı acıyı küçümsememeli, suçluluk yüklememeli ve şartsız dayanak sunmalıdır.Okul ise inançlı bir öğrenme ortamı sağlamalı, zorbalığı yalnızca kurallar metnine yazmakla kalmayıp sahiden önlemeye çalışmalıdır. Öğretmenler ve okul rehberlik ünitesi, erken fark etmeyi ve müdahale etmeyi öğrenmelidir.
 

Zorbalık Sonrası Çocuk Nasıl Yine Güzelleşir?

•Görüldüğünü hisseder.

•Anlaşıldığını hisseder.

•Suçlu değil, kurban olduğunu fark eder.

•Yalnız olmadığını bilir.

•İfade edebildiği için hafifler.

•Güven yine inşa edilir.

•Sosyal bağlantıları onarılır.

•Özgüveni yavaşça geri gelir.

Ve tüm bu adımlar, bazen bir kutu oyuncakla, küçük figürlerle, yumuşak kuklalarla başlar. İşte oyun terapisinin şifası da burada gizlidir.
 

Sonuç

Her Çocuk, Gözümüzün Önünde Büyür Ancak İçinde Ne Yaşadığını Lakin Oyun Söyler. Zorbalık, yalnızca fizikî bir atak değil, çocuğun iç güvenliğine yapılan bir müdahaledir. Bu yarayı görmezden gelmek, küçümsemek ya da “büyüyünce geçer” demek, çocuğu yalnızlığa mahkûm eder fakat dinlemek, oyuna alan açmak, sembollerin lisanını öğrenmek, onun yanında durmak iyileştiricidir.

Oyun terapisi, çocuğa şunu söyler:

“Anlatmak zorunda değilsin. Oyunda anlatabilirsin. Ben buradayım. Senin yanındayım.”Ve  bazen bu cümle bile, zorbalığın bıraktığı izleri silmeye başlar.

 

                                                                                                                    Psk.dan.Narin Fidan

                                                                                                                Uzm. Psk. Mustafa Cem Oğuz