Medya – sosyal medya-deprem- psikososyal
MEDYA – TOPLUMSAL MEDYA-DEPREM- PSİKOSOSYAL
George Simmel sosyolojisini oluştururken ‘toplumsal etkileşim’ kavramına
öncelik vermekle birlikte çatışma, para, dolaylı varlık olarak insan kavramlarına
da başvurmaktadır. Bu kavramlardan birincisi ‘Çatışma’ kavramıdır. Simmel
çatışmayı anomi yaratan bir durum olarak değil, bir tıp birlik sağlama yolu olarak
görmekte ve kıymetlendirmektedir. Ona nazaran çatışma, bireylerin sayısız
amaçlarına (ör: evlilik, iş, oyun, siyaset, din vb.) toplumsal bağlamda ulaşma
aracıdır. Üyeleri ortasında yaklaşım ve uzaklaşma eğilimlerinin ayrılmaz bir
biçimde iç içe girmediği hiçbir toplumsal ünite yoktur. Tam manasıyla merkezci
ve uyumlu bir grup… hem empirik olarak gerçekdışıdır hem de, hiçbir gerçek
yaşam sürecini göstermez. Toplumsal çatışma bir emelin aracıdır. Bütün
çatışmaların ve sıkıntıların kesinlikle çözüleceğini düşünmek, düpedüz cahillik
olur. Hayatın tarihi ve düzenlenişi içinde çatışmaların da meselelerin da, herhangi
bir tahlilden bağımsız olarak yerine getirdikleri öteki fonksiyonları vardır. Bu
nedenle katiyetle anlamsız değildirler (Turner, 2010; Simmel, 2003).
Sosyoloji Dergisi Sayı: 37 Yıl: 2018 93
Yazıma başlamadan evvel G.Simmel sosyolojisine yönelik bir alıntı yapmak istedim.6 Şubat 2023 sarsıntısına bakış açıma ışık tutacağını düşünüyorum.
Deprem, elbette insanoğlu için bilinmez olduğundan en fazla korku oluşturan doğal afetlerden en büyüğüdür. Sarsıntı, can ve mal kaybı ile birlikte toplum sıhhati açısından da risklere yol açar.
Deprem şoku ile başlangıçta hissedilmeyen veya öncelenmeyen psikososyal sıkıntılar, afetzedelerin yerleşmesi ve bir sistem oluşturması ile ortaya çıkar.
Gerek çadırlara yerleştirilen gerekse öbür kentlere yerleştirilen bireyler, daha evvel bu yahut gibisi bir durum deneyimlemedikleri için nasıl çaba edecekleri konusunda sıkıntılar yaşadılar ,yaşamaya devam ediyorlar.
Hepimiz için bir daha değiştiremeyeceğimiz kalıcı değişimlerin sabahı oldu 6 Şubat 2023.Uyanıp işlerimize gitmek için hazırlandığımız müddette karşılaştık bu acı haberle. Ana akım medyanın tüm kanalları birinci saatlerde tıpkı yayını yapıyordu. Acı, şaşkınlık, çaresizlik dolu bir tablo. Soluğumun kesildiğini, vücudumu ateş bastığını ve eşim ile birlikte köşelerimize çekilmiş soluksuz ekrana kilitlendiğimizi anımsıyorum. O sabah ve sonraki günlerde yemek yemeğe utandığımızı, yakınımızı kaybetmemiş olmamıza karşın gözyaşlarımızı tutamadığımızı anımsıyorum. Her çıkan can için keyifli olduk toplum olarak, çaresizlik ve umut yan yanaydı.
Sonrasında ana akım medyanın kanalları kendi görüşlerine nazaran taraflı yayın yapmaya başladı. Hepimiz şaşkındık. Depremzedelerin çoğunluğu acılı,endişeli,öfkeli ve çökmüş durumdaydı. Şaşkınlık yerini hayatta kalanlar için çabaya bıraktı. Sarsıntısı uzaktan takip edenler ise yavaş yavaş yardım için kolları sıvamıştı.
Medya ve toplumsal medyanın, bilgi kirliliği, gösteriş, reklam, depremzedeler üzerinden gerçekleştirilen istismar olmak üzere olumsuz tesiri; yardım kampanyaları ve ulaşım erişim bağlamında olumlu tesirleri olduğu yadsınamaz bir gerçekti. Günler geçtikte toplumda iyiler ve berbatlar kendini göstermeye başlamıştı. Ne yazık ki; sarsıntısı fırsata çeviren bir kitle oluştu. Yardım ve dayanakların birinci anda ağır olması ve sonrasında azalması ile depremzedelerin mağduriyet yaşadığı bir gerçektir. Sarsıntısı ekrandan seyredenler için hayat kendi gerçekliklerinde akmaya devam ediyordu. Medya ve toplumsal medya paylaşımları azaldıkça hepimizin gerçeği ve odağı değişti. Depremzedeler için ise farklı bir uğraş ve zorluk devam ediyordu. Biz bu satırları okurken bile yaşayanların omuzlarında o anın acı yükleri var olmaya devam ediyor.
Deprem sonrasında depremzede yahut zelzelesi uzaktan izleyenler üzerinde uykusuzluk, gerginlik, dehşet, telaş ,saldırganlık halleri vardı. Toplum olarak yorulmuştuk.
İnsanlar değiştiremeyeceklerini düşündükleri problemler karşısında ruh sıhhatlerini korumak için inkâr(sorunu yok saymak) yoluna gitmektedir. Türkiye bir zelzele bölgesidir. Bu gerçeğe nazaran toplumun her bölümü için eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarının önemli olarak ele alınması ve uygulama siyasetinin uygulamaya geçmesi gerekmektedir.
Ceyda YÜCETÜRK KARAKAYA