İnsan olmak: inanç ve psikoloji arasında ruhsal dayanıklılık

Müslüman Depresyona Girer mi? Yoksa Asıl Soru Öbür mı?
Toplumda yaygın bir inanış var: “Eğer imanım güçlü olsaydı, depresyona girmezdim; Güçlü iman üzüntüyü yok eder.”
Pekala, bu nitekim gerçek mu?
Sizce sıkıntı vakitler geçirmek imanın eksikliği midir? Ne düşünüyorsunuz?
Düşünün, Peygamberimiz (sav) Hüzün Yılı dediğimiz bir devir yaşadı. Hz. Yunus’un yalnızlığı, Hz. Meryem’in ezaları, Hz. Yakub’un evlat acısı… Bunlar insandı ve hislerini yaşadılar.”
Gerçek şu: İman sahibi olmak, acı çekmeyeceğimiz manasına gelmez. Ancak ruhsal esneklik geliştirdiğimizde, acıyla nasıl yaşayacağımızı öğreniriz.
O vakit sormamız gereken soru şudur: “Bir Müslüman ruhsal badirelerle nasıl baş edebilir?”
Acıyla savaşmak ve kaçmak Yerine Onunla Yaşamayı Öğrenmek; Hepimiz bazen güç hislerden kaçmaya çalışıyoruz:
• ‘Bunu hissetmemeliyim.’
• ‘Güçlü olmalıyım.’
Ancak güçlü olmak, acıyı yok etmek değil, onunla yaşamayı öğrenmektir. Zorlayıcı hislerle savaşmak yerine, onlara alan açmalıyız.
• Kaçtıkça acı büyür. Kabul ettikçe içimizde ona yer açarız.
İslam’da bu anlayış tevekkül ve sabır kavramlarında bulunur.
• Sabır, acıya teslim olmak değil, onunla birlikte ilerleyebilmektir.
• Tevekkül, insanın her şeyi denetim edemeyeceğini kabul etmesi ve süreci Allah’a bırakmasıdır.
Düşüncelerle Özdeşleşmemek; Kanıyı Tekrar Çerçevelem:
Bazen zihnimiz olumsuz kanılar üretir. Ancak her düşündüğümüz gerçek midir?
♦️ “Ben yetersizim.”
🔹 “Şu an zihnim bana yetersiz olduğumu söylüyor.”
Kur’an bu hususta bize ışık fiyat: Şeytan (mallarınızda infak ettiğiniz takdirde, fakir duruma düşersiniz diyerek) sizi fakirlik ile korkutur ve size yakışıksız işler yapmayı (cimriliği) telkin eder.
Yani zihnimizdeki birtakım niyetler yalnızca bir yanılsamadır. Bunlarla özdeşleşmemek, ruhsal esnekliğin anahtarıdır.
Şu Ana Odaklanmak; Öz-Şefkat – Kendimize nasıl davrandığımızı fark etmek:
Geçmişte takılı kalmak, pişmanlık ve ruminativ kanılarla boğuşmak ya da gelecekle ilgili daima kaygılanmak ruhsal dayanıklılığı zayıflatır.
Mindfulness teknikleri kullanarak an’a odaklan.
İslam’da ise tevekkül ve teslimiyet, kişinin şu ana odaklanmasını teşvik eder. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurur: “İşlerin en güzeli, şu anda yapılandır.”
Duygulara Alan Açmak – Hiçbir his sonsuza kadar sürmez.
Değerlerle hareket etmek:​​​​​​​
Sıkıntı vakitlerde bile ferdî kıymetler doğrultusunda yaşamak ruhsal esnekliği artırır. İslam’da ise niyet kavramı, bireyin hangi hedefle hareket ettiğini belirler.
Peygamber Efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurur: “Ameller niyetlere nazarandır.”
Örnek:
• Hayattaki en kıymetli pahanın şefkat diyelim.
• Zorluk yaşasan bile, insanlara şefkat göstermeye devam ettiğinde ruhsal dayanıklılığın artar.
Hayatı manalı kılan pahalara nazaran yaşa.
Unutmayın: Zorluklar karşısında yalnız değilsiniz! İnancını ve psikolojiyi bir ortada kullanarak ruhsal dayanıklılığını artırabilir, hayatın getirdiği imtihanlara karşı daha güçlü bir duruş sergileyebilirsiniz. Yaşadığınız zorluklarla başa çıkmada dayanağa muhtaçlık duyuyorsanız, bir uzmandan profesyonel terapi dayanağı almayı düşünebilirsiniz. Terapi, hislerinizi daha âlâ anlamanıza, içsel dayanıklılığınızı güçlendirmenize ve hayatınızı kıymetleriniz doğrultusunda şekillendirmesine yardımcı olabilir.