Dijital yaşam ve sağlık: ekran süresi ile zihinsel iyilik hali arasındaki denge

Teknolojinin hayatımıza entegre olması, bilgiye erişimi ve bağlantısı kolaylaştırsa da uzun müddetli ekran maruziyeti bireyin hem fizikî hem de ruhsal sıhhatini olumsuz etkileyebilir. Bilhassa pandemi süreciyle birlikte dijital araçlara bağımlılık besbelli biçimde artmış, bu durum uyku bozuklukları, göz yorgunluğu, odaklanma sıkıntıları ve anksiyete üzere rahatsızlıkların yaygınlaşmasına neden olmuştur.

Araştırmalar, günde 7 saatten fazla ekran mühletine sahip bireylerde depresif belirtilerin ve yalnızlık hissinin daha fazla görüldüğünü göstermektedir. Toplumsal medyada geçirilen vakit, birden fazla vakit gerçek toplumsal bağların yerini alarak bireyin aidiyet ve mana bulma gereksinimlerini karşılamakta yetersiz kalır.

Dijital sıhhati müdafaanın birinci adımı, ekran müddetinin sonlandırılmasıdır. Bilhassa yatmadan en az 1 saat evvel ekran kullanımını bırakmak, melatonin hormonunun doğal salınımını dayanaklar ve uyku kalitesini artırır. Günlük hayata ekran molaları eklemek, hem göz sıhhati hem de zihinsel berraklık açısından yararlıdır.

Ayrıca dijital detoks uygulamaları, bireyin dikkatini daha manalı aktivitelere yönlendirmesine yardımcı olur. Kitap okumak, yürüyüş yapmak, tabiat ile temas kurmak ya da yüz yüze sohbet etmek; ekranın pasifleştirici tesirini dengeleyerek zihinsel düzgünlük halini artırır.

Psikolojik açıdan, dijital araçlarla geçirilen vaktin farkında olmak ve içerik tüketim alışkanlıklarını şuurlu bir biçimde düzenlemek çok kıymetlidir. Dijital araçlar yararlı birer araç olabilir; lakin denetimsiz kullanım, bireyin ruhsal istikrarını tehdit edebilir.

Sonuç olarak, dijital hayatın sunduğu imkanlardan faydalanırken ekran mühleti ile zihinsel sıhhat ortasındaki dengeyi gözetmek; günümüz bireylerinin en değerli sıhhat sorumluluklarından biridir.

Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz