Dijital terapi yaklaşımları ve insan faktörü
### Dijital Terapi Nedir?
Dijital terapi, ruhsal takviye hizmetlerinin internet tabanlı yollarla sunulmasıdır. Bu kapsamda:
– Görüntü görüşmeleriyle yapılan online seanslar
– Terapi uygulamaları (mobil/masaüstü)
– Yapay zekâ dayanaklı chatbot terapiler
– Kendi kendine yardım platformları
– Sanal gerçeklik takviyeli terapi ortamları
üzere çok çeşitli uygulamalar yer almaktadır. Bu yaklaşımlar, bilhassa vakit ve yer kısıtlamaları olan bireyler için büyük kolaylık sağlamaktadır.
### Avantajları
1. **Erişilebilirlik:** Kırsal bölgelerde yaşayan ya da hareket kısıtlılığı olan bireyler için büyük kolaylık sağlar.
2. **Mahremiyet:** Danışanlar kendi konfor alanlarında terapi alabilirler.
3. **Zaman idaresi:** Randevu esnekliği sağlar ve yol üzere lojistik manileri ortadan kaldırır.
4. **Stigma azaltma:** Yüz yüze terapiye gitmek istemeyen bireyler için bir alternatif sunar.
### Dezavantajları
– **İnsan teması eksikliği:** Vücut lisanı, göz teması ve fizikî yakınlık üzere değerli ögeler azalır.
– **Teknolojik sonluluklar:** İlişki meseleleri, platform yanlışları süreci kesintiye uğratabilir.
– **Yoğun hislerle çalışmakta zorlanma:** Travmatik süreçler, regülasyonun sıkıntı olduğu dijital ortamda daha hassas ilerler.
– **Dikkat dağınıklığı:** Çevresel faktörler seansın kalitesini etkileyebilir.
### İnsan Faktörünün Önemi
Terapötik alaka, psikoterapinin en güçlü düzgünleştirici ögelerindendir. Bu münasebetin temelinde empati, itimat, kabul ve duygusal temas yer alır. Dijital ortamda bu ögelerin korunması mümkündür fakat daha dikkatli bir efor gerektirir.
– **Ses tonu ve mimiklere dikkat etmek**
– **Güvenli bir dijital ortam sağlamak**
– **İlişki kurma sürecine vakit tanımak**
– **Danışanın dijital ortama adaptasyonunu desteklemek**
İnsan faktörü, her ortamda sürecin merkezinde yer almalıdır. Teknoloji bir araçtır; düzgünleştirici olan münasebet ve temastır.
### Yapay Zekâ ile Terapinin Geleceği
Yapay zekâ dayanaklı terapiler, bilişsel davranışçı terapi üzere yapılandırılmış prosedürlerde rehberlik sunabilir. Lakin bu sistemler:
– Kişiselleştirme yeteneğinden mahrumdur,
– Duygusal derinliğe ulaşamaz,
– Travmatik malzemeyle çalışmakta yetersizdir.
Bu nedenle, insan terapistlerin yerini almak yerine onları destekleyici bir araç olarak görülmelidir.
### Etik ve Güvenlik Konuları
Dijital terapide:
– Data güvenliği
– Danışan gizliliği
– Acil durum müdahaleleri
üzere bahisler titizlikle ele alınmalıdır. Terapistlerin dijital alanda etik unsurlara uygun hareket etmesi, danışan güvenliğini sağlar.
### Sonuç
Dijital terapi yaklaşımları, ruhsal takviyesi daha erişilebilir ve esnek hale getirmiştir. Lakin terapötik münasebetin niteliğini korumak ve insan faktörünü göz arkası etmemek gerekir. Teknoloji ilerlese de, insan olmanın getirdiği duygusal bağ kurma kapasitesi, terapinin kalbidir. Dijital çağda bile, güzelleştirici olan “görülmek” ve “anlaşılmak” duygusudur.
—
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
