Boşanma oryantasyonu ve evlilik krizleri

1. Tarif ve Teşhis Kriterleri

– Kalori alımında önemli kısıtlama ile düşük beden ağırlığı
– Kilo alma yahut şişmanlamaya karşı ağır korku
– Vücut algısında bozulma; kiloya bağlı öz-değer belirleme
DSM-5’e nazaran bu üç kritere sahip bireylere anoreksiya nervoza tanısı konur.

2. Psikodinamik Yaklaşım

Psikodinamik kuram anoreksiyayı, bireyin denetimi dış dünyadan iç dünyaya taşıma eforu olarak ele alır. Bilhassa ayrışma-bireyleşme sürecinde yaşanan zorluklar, bastırılmış öfke, cinselliğe dair çatışmalar ve ebeveynle kurulan simbiyotik ilgiler öne çıkar. Aç kalma davranışı bir cins pasif-agresif söz biçimi olabilir.

3. Belirtiler ve Gidişat

– Çok kilo kaybı ve buna karşın kilo alma korkusu
– Kalori, diyet, idman takıntısı
– Amenore (kadınlarda adet kesilmesi)
– Toplumsal çekilme, obsesif kanılar, depresif belirtiler
Hastalık kronikleştiğinde organ yetmezliği, osteoporoz ve vefat riski taşır.

4. Risk Faktörleri

– Ergenlik periyodu, bayan cinsiyet
– Mükemmeliyetçilik ve obsesif kişilik yapısı
– Medya tesiri, zayıflık ideali
– Aile içi kontrolcülük, duygusal ihmal
– Travmatik ömür olayları ve düşük benlik saygısı

5. Terapi Yaklaşımları

– Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Düşünce-yemek-kontrol döngüsünü yapılandırmak
– Aile Temelli Terapi (Maudsley Modeli): Bilhassa ergen bireylerde etkili
– Psikodinamik Terapi: Denetim, öfke ve bireyleşme temaları üzerinde çalışmak
– Tıbbi takip: Diyetisyen ve doktor desteği şarttır
– Küme terapisi, sanat terapisi ve vücut odaklı yaklaşımlar da destekleyici olabilir

6. Sonuç ve Klinik Notlar

Anoreksiya nervoza tedavisi uzun soluklu ve çok taraflıdır. Terapist için en kritik nokta, bireyin denetim gereksinimlerini, duygusal açlıkla olan alakasını ve vücudunu algılama biçimini inançlı bir ilgi çerçevesinde dönüştürmektir. Tedavi sürecinde relaps mümkünlüğü göz önünde bulundurulmalı, sabır ve süreklilik temel alınmalıdır.

 

Hazırlayan: Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz