Ayrılık yas süreci ve psiko-duygusal etkiler
### Ayrılık Yasının Evreleri
1. **İnkâr:** Kişi ayrılığı tam olarak kabullenemez. “Belki barışırız”, “Bu yalnızca bir ara” üzere kanılar hâkimdir.
2. **Öfke:** Kayıp hissine karşı ortaya çıkan tepkisel bir evredir. Partner, kendisi ya da baht suçlanabilir.
3. **Pazarlık:** Alakayı geri kazanmak ismine yapılan içsel yahut dışsal gayretler devreye girer. “Değişirsem tahminen döner” üzere kanılar ağırlaşır.
4. **Çöküntü (Depresyon):** Gerçek kaybın fark edilmesiyle ağır hüzün, ümitsizlik ve içe çekilme yaşanır.
5. **Kabullenme:** Kişi kaybı kabul eder ve yeni bir ömür nizamına ahenk sağlamaya başlar.
Bu evreler her bireyde farklı sırayla ya da farklı yoğunlukta yaşanabilir. Süreç lineer değil, dalgalıdır.
### Ruhsal Etkiler
Ayrılık sonrası birey, ağır bir kimlik sarsılması yaşayabilir. “Ben artık kimim?”, “Onsuz ne yapacağım?” üzere sorular zihni meşgul eder. Bu devirde sıkça görülen tesirler şunlardır:
– Uyku ve iştah bozuklukları
– His durum dalgalanmaları
– Odaklanma zorlukları
– Özgüven kaybı
– Ümitsizlik, yalnızlık ve panik hissi
Ayrıyeten, geçmiş travmalar tetiklenebilir. Terk edilme korkusu, değersizlik şemaları bu devirde daha besbelli hâle gelebilir.
### Ayrılık Yasını Zorlaştıran Faktörler
– Münasebetin ani bitişi
– Münasebetin yoğunluğu ve bağımlılık düzeyi
– İlgiyi idealize etmek
– Partnerin yeni bir münasebete çabucak başlaması
– Toplumsal dayanak eksikliği
– Evvelce var olan ruhsal sorunlar
Bu faktörler, yas sürecinin uzamasına ve daha ağır yaşanmasına neden olabilir.
### Düzgünleşme Süreci
1. **Duyguları bastırmamak:** Keder, öfke, kırgınlık üzere hisler bastırılmamalı, tabir edilmelidir.
2. **Yazmak ve paylaşmak:** Günlük tutmak, hisleri dışa vurmak güzelleşmeyi kolaylaştırır.
3. **Rutinleri korumak:** Günlük ömür sistemini devam ettirmek, duygusal dengeyi dayanaklar.
4. **Yeni manalar geliştirmek:** Ayrılıktan öğrenilenler ve kişisel gelişim fark edilmelidir.
5. **Profesyonel takviye:** Yas süreci, terapiyle daha sağlıklı yönetilebilir.
### Terapi Sürecinde Yas
Terapide, bireyin kayıpla baş etmesine dayanak olunurken tıpkı vakitte geçmiş alaka dinamikleri de çalışılır. Bu, bireyin gelecekte daha sağlıklı bağlar kurmasını sağlar. Yas süreci, bir zayıflık değil; duygusal derinliğin ve bağ kurma kapasitesinin göstergesidir.
### Sonuç
Ayrılık, yalnızca bir ilginin sonu değil; yeni bir içsel seyahatin başlangıcıdır. Bu seyahat acılı olsa da, bireyin kendini daha güzel tanımasına, sonlarını keşfetmesine ve hayatında yeni manalar bulmasına imkan tanır. Sağlıklı bir yas süreci, daha güçlü bir benliğin temellerini atar.
—
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
