Ayrılık sonrası çocuğun duygusal dengesi
### Ayrılığın Çocuk Üzerindeki Etkileri
Çocukların yaşadığı tesirler, yaşlarına ve gelişim seviyelerine nazaran farklılık gösterir:
– **0–3 yaş:** Güvenlik duygusu sarsılır, ağlama ve uyku problemleri görülebilir.
– **3–6 yaş:** Kendini suçlama, anne-baba ayrılığını “kötü çocuk” olma ile ilişkilendirme.
– **7–12 yaş:** Ağır öfke, içe kapanma, okul problemleri, sadakat çatışmaları.
– **Ergenlik devri:** Otoriteye karşı gelme, kimlik karmaşası, riskli davranışlar.
Lakin bu tesirlerin seviyesi, ebeveynlerin ayrılık sürecini nasıl yönettiğiyle direkt alakalıdır.
### Duygusal İstikrarın Korunmasında Ebeveyn Rolü
1. **Çocuğu taraf seçmeye zorlamamak**
Çocuk, her iki ebeveyni de sevmeye devam etmek ister. Taraf seçmeye zorlanmak, onun kimliğini ve güvenliğini zedeler.
2. **Açık ve yaşa uygun bilgilendirme**
Ayrılığın çocuğa açıklanması, yaşına uygun, dürüst fakat duygusal olarak destekleyici bir lisanla yapılmalıdır. “Biz artık birlikte yaşamayacağız ancak seni hâlâ çok seviyoruz” üzere sözler kıymetlidir.
3. **Rutinleri korumak**
Uyku saatleri, okul nizamı, alışkanlıklar üzere rutinlerin korunması çocuğa istikrar hissi verir.
4. **Ebeveyn çatışmalarını çocuğa yansıtmamak**
Tartışmaların çocuğun yanında yapılması, onun dert düzeyini artırır. Başka olsalar da ebeveynlerin iş birliği içinde olması çocuğun inancını artırır.
5. **Duygulara alan açmak**
Çocuk üzgün, öfkeli, korkmuş ya da şaşkın olabilir. Bu hisleri bastırmak yerine onunla birlikte bu hislerin konuşulması sağlanmalıdır.
### Ruhsal Dayanak Gerekliliği
Birtakım durumlarda çocuğun yaşadığı ayrılık tecrübesi, duygusal istikrarını çok biçimde bozabilir:
– Uyku ya da yeme bozuklukları
– Çok içe kapanma ya da saldırganlık
– Okula gitmek istememe
– Tekrarlayan kabuslar
– Fizikî şikâyetler (karın ağrısı, baş ağrısı)
Bu tıp durumlarda kesinlikle bir çocuk psikoloğundan takviye alınmalıdır. Erken müdahale, uzun vadeli ruhsal sıkıntıların önüne geçer.
### Ortak Ebeveynlik Modeli
Ayrılık sonrası sağlıklı bir ortak ebeveynlik süreci kurulması çocuğun faydasınadır. Bu modelde:
– Çocuğun merkezde olduğu kararlar alınır,
– Ebeveynler sistemli irtibatta olur,
– Ortak kurallar ve hudutlar belirlenir,
– Her iki ebeveyn de faal rol alır.
### Sonuç
Ayrılık sonrası çocuğun duygusal istikrarı, ebeveynlerin birlikte ya da başka yaşamasından çok, nasıl ebeveynlik yaptıklarıyla ilgilidir. Sevgi, inanç, istikrar ve açık bağlantı çocuğun ruhsal sıhhatini koruyan temel sütunlardır. Ebeveynlerin birlikte çalışması, çocuk için “bozulmuş” değil, dönüşen bir aile ortamı sunar.
—
Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz
