Post travmatik stres bozukluğu
Post Travmatik Gerilim Bozukluğu (PTSB): Nedir, Belirtileri Nelerdir ve Nasıl Baş Edilir?
Post Travmatik Gerilim Bozukluğu (PTSB), bireyin hayatını tehdit eden ya da ağır dehşet, çaresizlik ve dehşet hisleri yaratan bir olayın akabinde gelişebilen ruhsal bir rahatsızlıktır. Savaş, doğal afetler, cinsel yahut fizikî atak, önemli kazalar ya da sevilen birinin ani kaybı üzere travmatik olaylar, bu bozukluğun gelişmesine yer hazırlayabilir. PTSB, sırf yaşanan olayın yüküyle değil, kişinin olayla başa çıkma kapasitesiyle de ilgilidir.
PTSB’nin Belirtileri
PTSB belirtileri çoklukla dört ana başlık altında toplanır:
1. Tekrar Yaşantılama (Intrusion): Travmatik olay, bireyin zihninde istemsiz halde tekrar yaşanır. Kabuslar, ani hatırlamalar (flashback) ve ağır ruhsal sorunlar bu kümeye girer.
2. Kaçınma (Avoidance): Kişi travmayı hatırlatan yerlerden, şahıslardan, konuşmalardan ve niyetlerden uzak durmaya çalışır. Bu kaçınma davranışı, vakitle toplumsal izolasyona neden olabilir.
3. Negatif Niyetler ve Ruh Hali Değişiklikleri: Suçluluk, utanç, ümitsizlik üzere olumsuz hisler artar. Travmadan evvel keyif alınan aktiviteler artık ilgi çekmez. Bellekte boşluklar oluşabilir ve bireyin kendilik algısı ziyan görebilir.
4. Çok Uyarılmışlık (Hyperarousal): Daima tetikte olma hali, uyku sıkıntıları, öfke patlamaları, dikkat dağınıklığı ve ani irkilmeler bu belirtiler ortasındadır.
Tanı ve Yaygınlık
PTSB tanısı, ekseriyetle travmadan sonraki bir ay içinde süregelen belirtilerle konur. Lakin kimi şahıslarda belirtiler aylar sonra ortaya çıkabilir (gecikmiş başlangıç). Araştırmalar, bayanların PTSB geliştirme riskinin erkeklerden daha yüksek olduğunu göstermektedir. Lakin herkesin travmaya verdiği cevap farklıdır.
Tedavi Yöntemleri
PTSB, profesyonel dayanakla büyük ölçüde tedavi edilebilen bir bozukluktur. Uygulanan en önemli prosedürler şunlardır:
• Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): Bireyin travmayla ilgili niyet kalıplarını fark etmesini ve tekrar yapılandırmasını amaçlar.
• EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme): Travmatik anıların beyinde tekrar işlenmesini sağlayan tesirli bir terapi cinsidir.
• İlaç Tedavisi: Antidepresanlar ve anksiyolitikler üzere ilaçlar, bilhassa ağır hadiselerde semptomların hafiflemesine yardımcı olabilir.
• Dayanak Kümeleri: Emsal tecrübeleri paylaşan bireylerle bir ortaya gelmek, yalnızlık hissini azaltabilir.
Başa Çıkma ve Düzgünleşme Süreci
PTSB ile başa çıkmak vakit alabilir. Bu süreçte bireyin kendine karşı şefkatli olması, sağlıklı rutinler oluşturması, fizikî aktiviteye yönelmesi ve dayanak sistemlerinden yararlanması kıymetlidir. Travmayı inkâr etmek yerine, denetimli bir biçimde yüzleşmek güzelleşmenin temelidir.
Post Travmatik Gerilim Bozukluğu, her yaştan ve her geçmişten insanı etkileyebilecek önemli bir ruhsal rahatsızlıktır. Fakat uygun terapi, toplumsal takviye ve vakitle bu bozukluğun üstesinden gelmek mümkündür. Unutulmamalıdır ki, travmadan sonra yardım istemek zayıflık değil, güzelleşmeye atılan güçlü bir adımdır.
