Yeme bozukluklarında sık görülen 7 yanlış inanç psikolojik açıdan değerlendirme
YEME BOZUKLUKLARINDA SIK GÖRÜLEN 7 YANLIŞ İNANÇ
Psikolojik açıdan değerlendirme
1. “Sıkı bir diyete girersem kilo verebilirim.”
Danışanların sıkça başvurduğu bu usul, kısa vadeli sonuçlar verse de vücudun biyolojik adaptasyon düzenekleri devreye girer. Metabolizma yavaşlar, kilo korunur ve vücut kendi kurallarını koymaya başlar. Kalıcı değişim için zihinsel ve duygusal süreçlerle çalışmak gerekir.
2. “Aralıklı oruç yaparsam süratlice kilo veririm.”
16/8 üzere tanınan oruç tertipleri kimi bireylerde önemli sıhhat riskleri doğurabiliyor. Araştırmalar bu usulü uygulayanlarda kalp kaynaklı mevt riskinin %94’e kadar arttığını gösteriyor. Ayrıyeten gerilim altındaki bireylerin sindirim sistemi, birebir yiyecekten fazladan kalori emebilir. Hasebiyle fizikî açlık kadar, duygusal yükler de değerlendirilmelidir.
3. “Spor salonuna gidersem ve sıkı çalışırsam bu işi çözerim.”
Zorlayıcı idman rutinleri, öz-yönetim sistemini yıpratabilir. Kişi sporu bıraktığında, hareket bir tehdit olarak algılanabilir ve tüm fizikî aktiviteye karşı direnç gelişebilir. Vücutla barışçıl bir bağlantı kurmak, sürdürülebilir hareket alışkanlıkları için daha tesirlidir.
4. “Kilolu beşerler tembel ve iradesizdir.”
Bu yargı, hem bireyi suçlayıcı hem de gerçeklikten uzaktır. İrade gücü ile kilo ortasında direkt bir alaka yoktur. Tersine, kendini cezalandırma eğiliminde olan bireyler daha sık kriz ve denetim kaybı yaşar. Sağlıklı öz-disiplin, şefkatli içsel diyaloglarla inşa edilir.
5. “Kilo vermek için az yemem kâfi.”
Bu yaklaşım, bireyi yalnızca fizikî düzlemde ele alır. Halbuki ki yeme davranışının değişimi, duygusal hazırlık ve ruhsal dayanakla mümkündür. Katı kısıtlamalar, metabolizmayı daha da zorlayabilir ve yeme ataklarını tetikleyebilir.
6. “Fazla yiyorum zira zayıf biriyim.”
Aşırı yeme davranışı ekseriyetle geçmiş yaşantılarla alakalıdır. Bilhassa çocuklukta akşam saatlerinde ağır gerilim yaşayan bireyler, yetişkinlikte de tıpkı vakit diliminde yeme krizleri yaşayabilir. Vücut, geçmişi kaydeder ve davranışlara yansıtır.
7. “Fazla kilo genetik, yapacak bir şey yok.”
Fazla kilonun tek bir genle açıklanması mümkün değildir. Fakat nesiller ortası aktarılan inanç kalıpları, erken yaşta oluşan vücut algısı ve duygusal programlamalar tesirli olabilir. Bu durumla baş edebilmek için bireyin kendilik sorumluluğu geliştirmesi gerekir.
KÖKLER: Bilinçdışındaki Kök İnançlar
Bilinçdışında yer alan kök inançlar, bazen geçilmez bir duvar üzere işler. Ne yazık ki bu duvar bizi korumaz; tersine, önümüzü tıkar.
Çocukken mutfakta duyduğunuz bir cümle, bugün hâlâ sizi yönlendiren güçlü bir inanca dönüşmüş olabilir. Mantıkla açıklanamaz, kolay kolay silinemez. İnanmaya devam eder, kendinize mani olursunuz.
Bugün kilo konusu üzerinden bu inançlara bakacağız.
“Tok açın hâlinden anlamaz” kelamı üzere, “zayıf olan kilolunun ne hissettiğini bilmez.”
Sanki iki farklı gezegenin insanları üzere konuşuruz; birbirimizi duymadan, karşımızdakine uygun olmayan kalıpları dayatırız.
“Sus, dayan, lahana yaprağını ye.”
Sanki açlık bir kaprismiş üzere.
“Duramıyorum”, “Yemeyi kesemiyorum”, “Dayanamıyorum” diyen birine gösterilen öfke, küçümseme, dışlama… Halbuki bu çığlık, anlaşılmayı bekler.
Biri katı kuralları biraz esnettiğinde, onun da bir insan olduğunu hatırlattığında, adeta ortalık karışır.
Bugün fazla kilonun ne olduğu üzerine konuşmayacağız.
Bugün, insanların gerçek ve kalıcı bir formda kilo vermesini engelleyen çöp inançları ele alacağız.
Stresle gelen süreksiz motivasyonla değil, gerilimle gelen iştahsızlıkla kilo kaybı da değil.
Vücut hakkında konuşurken siyah-beyaz çizgiler yoktur.
Siz varsınız: Güçlü hayat tecrübelerinden geçmiş, içinde köklenmiş inançlar taşıyan, karmaşık bir insan.
