Romantik ilişki ve partner temalı obsesif kompulsif belirtiler
Romantik Münasebet ve Partner Temalı Obsesif Kompulsif Belirtiler
Romantik alaka ve partner temalı obsesif kompulsif belirtiler, bireyin hem kendi ilgi tecrübesi hem de partnerine yönelik fikirleri etrafında şekillenen, ağır kuşku, korku ve tekrarlayıcı zihinsel uğraşlarla karakterize bir obsesif kompulsif bozukluk (OKB) alt çeşididir. Bu belirtiler, bağdaki duygusal yakınlığı ve fonksiyonelliği olumsuz etkileyebilecek seviyede yoğunluk kazanabilir; kişi birçok vakit bu kanıların mantıksız ya da çok olduğunun farkındadır lakin tekrar de zihinsel ve davranışsal yansılarını denetim etmekte zorlanır. Aktüel araştırmalar, bu özgül belirtilerin klasik OKB semptomlarından ayrışan özgün örüntüler gösterdiğini ortaya koymakta ve bu nedenle farklı kıymetlendirme ve müdahale biçimlerini gerekli kılmaktadır.
Doron ve arkadaşları (2012), semptomların ana odağı ilginin kendisi olduğunda obsesif kompulsif semptomların ilgileri daha direkt etkileyebileceğini; bu üzere durumlarda, patolojik kuşkular, denetim etme ve teminat arama davranışları üzere obsesif kompulsif belirtilerin, ilişkisel tecrübeler ve partnerlerin birbirlerine karşı hisleri etrafında kümelenebileceğini öne sürmüş ve şimdiki OKB literatürüne romantik ilgi odaklı obsesif kompulsif belirtiler ve partner odaklı obsesif kompulsif belirtiler olmak üzere iki yeni alt tip kazandırmıştır.
Romantik Alaka Temalı Obsesif Kompulsif Belirtiler
Romantik bağ temalı obsesif kompulsif belirtiler OKB’nin öteki semptomlarına misal biçimde, makul durumlarda tetiklenen, istenmeyen inatçı ve tekrarlayıcı kanıların sıklıkla kişinin fikir ve hareket akışında kesintilere yol açması ve çok dert uyandıran bu fikirlerin sonucunda geliştirilen tekrarlayan nötrleştirme davranışları (örn. denetim etme ve teminat arayışı) olarak deneyimlenmektedir (Doron et al., 2012). Romantik bağlantı temalı obsesyonlar çoklukla fikirler (örn., “Partnerim benim için hakikat kişi mi?”) halinde ortaya çıktığı üzere dürtü (örn. mevcut partneri terk etmek) formunda da olabilir (Doron et al., 2014).
Romantik bağlantı odaklı obsesif kompulsif belirtilerde kişinin muzdarip olduğu rahatsız edici fikirler çoklukla kişinin partnerine karşı hislerine, partnerinin kendisine ait hislerine ve alakanın doğruluğuna dair telaş ve kuşkulardan oluşmaktadır. Bu kanıları deneyimleyen kişi, kanılarının abartılı yahut mantıksız niyetler olduğunun farkına varsa da bu kanılarına pürüz olamamaktadır. Romantik ilgilerle ilgili kuşkular ve telaşların bilhassa bir alakanın başlangıç periyodunda yaygın olarak görülmesi olağandır; lakin romantik bağ ve partner temalı belirtiler olağan olarak tecrübelenen kuşkulardan farklıdır. Bunun sebebi, romantik alaka odaklı obsesyon ve kompulsiyonlarda fikir yoğunluğunun daha şiddetli, daha kabul edilemez olması ve kişinin işlevselliğinde bozulmalara yol açabilmesidir (Doron et al., 2012).
Partner Temalı Obsesif Kompulsif Belirtiler
Partner odaklı obsesyon ve kompulsiyonlar, kişinin partnerinde algıladığı eksiklikler ve kusurlar ile ilgili zihinsel olarak ağır bir meşguliyet içinde olma ve kuşku duyma ile karakterizedir. Kişinin zihninde tekrarlayan kanılar çoğunlukla partnerinin zekası, fizikî görünüşü, mesleksel yetkinliği, toplumsallığı, ahlak seviyesi ve duygusal istikrarlılığıyla bağlı kusurlarını amaç alır (Doron et al., 2012). Bununla birlikte klinik tecrübe ve araştırmalar, partner odaklı obsesyonların partnerin güvenilmezliği/güvenilirliği alanında da ortaya çıkabileceği tarafındadır (Brandes et al., 2020). Romantik bağlantı temalı obsesif kompulsif semptomlar üzere, partner temalı semptomlar da herkesin vakit zaman deneyimleyebileceği münasebet tasalarından çok daha kabul edilemez olarak tecrübelenir ve birden fazla vakit kişinin partneri ve ilgi tecrübesi hakkındaki genel değerlendirmesiyle çelişse de kişi bu kanılarına mani olamaz (Doron et al., 2012a).
Partner temalı obsesif kompulsif semptomlar ve romantik alaka temalı obsesif kompulsif semptomların gelişimi ortasında güçlü bir münasebet bulunmaktadır (Doron et al., 2012a). Bu doğrultuda yürütülen bir çalışma, partnerinin gerçek yahut hayali kusurlarını saplantı haline getiren bir kişinin vakitle romantik bağlantısı hakkında da misal kuşkucu niyetler deneyimleyebileceğini göstermiştir. Ayrıyeten, bağın kendisi hakkında kuşkucu kanılar partner odaklı tasaları destekleyerek kişinin algılanan partner kusurlarına odaklanmasına sebebiyet vermekte ve böylece içinden çıkılması git gide zorlaşan bir kısır döngüyle sonuçlanabilmektedir (Szepsenwol et al., 2016).
Romantik ilgi ve partner temalı obsesif kompulsif belirtilerin başlangıç yaşı tam olarak bilinmemekle birlikte, bu tıp şikayetlerle kliniklere başvuran şahıslar semptomlarının çoklukla erken yetişkinlik periyodunda başladığını bildirmiştir. Semptomların başlangıcının romantik münasebetin başladığı periyoda tekabül ettiği durumların yanı sıra birtakım şahıslarda semptomların başlangıcı evlilik, çocuk sahibi olmak üzere değerli kararlarla birlikte birinci kere kendini gösterebilmektedir. Ayrıyeten yapılan çalışmalar, romantik ilgi ve partner odaklı obsesif kompulsif semptomların sadece romantik bağlantı sırasında ortaya çıkmadığını, geçmişte yaşanan bir alakaya ya da gelecekte yaşanabilecek bir bağlantıdaki potansiyel partnere yönelik semptomlar da geliştirilebileceğini öne sürmüştür (Doron et al., 2014).
Müdahale ve Terapi Sürecine Dair
Romantik bağ ve partner temalı obsesif kompulsif belirtiler, ağır zahmet yaratmakla birlikte, uygun müdahale teknikleriyle ele alınabilir ve kişinin ömür kalitesinde değerli ölçüde düzgünleşme sağlanabilir. Bu çeşit belirtiler, klasik OKB belirtilerine kıyasla daha “benliğe yabancı” hissedildiği için kişi çoklukla bu kanılarla başa çıkmakta zorlanır. Lakin ferdî terapi ya da çift terapisi ile bu özgül semptomlara odaklanarak tesirli bir güzelleşme yolu mümkündür.
Özellikle EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Tekrar İşleme) terapisi, geçmiş yaşantılarda köklenen ve kişinin romantik bağlantılarında tekrar eden kuşku, terk edilme korkusu ya da yetersizlik hislerini tetikleyen anıların işlenmesine imkan tanır. EMDR, bu duygusal izleri tekrar yapılandırarak hem obsesif niyet içeriğinin duygusal yükünü azaltabilir hem de teminat arama davranışlarının ardındaki tetikleyici ögeleri gaye alabilir. Bununla birlikte, bağlanma temelli psikoterapötik yaklaşımlar, kişinin ilgilerinde sergilediği his düzenleme biçimlerini, bağlanma örüntülerini ve bu örüntülerin partnerine yönelik algılarına nasıl yansıdığını anlamada değerli bir çerçeve sunar. Bilhassa korkulu ya da kaçıngan bağlanma tarzlarına sahip bireylerde sıkça görülen münasebet temelli obsesyonlar, kişinin erken devir bağlanma tecrübelerinin tekrar ele alınmasıyla mana kazanır ve dönüştürülebilir hale gelir. Bu çeşit terapötik süreçler, kişinin hem kendisiyle hem de partneriyle kurduğu ilgide daha inançlı, esnek ve gerçekçi bir duygusal yer inşa etmesine yardımcı olabilir. Bilhassa erken devir bağlanma örüntülerinin ilgi içindeki şüphecilik ve inanç arayışıyla nasıl ilişkilendiğini anlamak, terapötik değişimin temel bileşenlerinden biridir.
Bunların yanı sıra şayet partnerinizle birlikte bu husus özelinde dayanak almak isterseniz Gottman Çift Terapisi, bu bağlamda çiftler ortası duygusal bağın tekrar inşası ve irtibat kalitesinin güçlendirilmesi açısından tesirli bir çerçeve sunacaktır. Bu yaklaşım, bilhassa “ilişki içinde inançlı bir alan yaratma”, “duygusal gereksinimlerin söz edilmesi” ve “çatışma tahlil maharetlerinin geliştirilmesi” üzere yapısal müdahaleler yoluyla, obsesif kuşkuların beslendiği yeri dönüştürmeye yardımcı olabilir. Kişinin partnerine yönelik zihinsel uğraşısı ve tasası, birçok vakit karşılıklı duygusal erişilebilirliğin azalmasıyla ağırlaşır. Gottman yaklaşımı, bu erişilebilirliği artırarak kişinin sırf semptomatik rahatlama değil, birebir vakitte bağlantı içinde daha derin bir itimat ve aidiyet hissi geliştirmesini de mümkün kılar. Bu sayede kişi, obsesif kuşkuların ötesinde, ilişkisel düzlemde daha açık ve bağ kurucu bir duruma geçebilir.
Unutulmamalıdır ki, romantik münasebet ya da partner temalı obsesif kompulsif belirtilerle yaşamak epeyce zorlayıcı olabilir; fakat bu belirtiler kişinin kimliği değil, süreksiz bir ruhsal ıstırabın tabiridir. Bu belirtilerle başa çıkma süreci, tıpkı vakitte kişinin kendisini, alakalarını ve beklentilerini daha derinlemesine anlaması için bir fırsat da olabilir.
