Psikolojik sınırlar: hayır diyebilmenin gücü ve ilişkilerdeki rolü

### Ruhsal Sonlar Nedir?

Psikolojik hudutlar, bireyin neyi kabul edip neyi reddettiğini belirlemesini sağlar. Bu sonlar; bireyin hislerine, fikirlerine ve gereksinimlerine sahip çıkabilme kapasitesidir.

– Kim olduğumu ve kim olmadığımı tanımlar.
– Nerede durmam gerektiğini ve oburlarının nerede başlaması gerektiğini gösterir.
– Kendi sorumluluk alanımı belirler.

### Hayır Diyebilmek Neden Güç?

Birçok insan için “hayır” demek zorlayıcıdır. Bunun altında ekseriyetle şu inançlar yatar:

– Reddedilme ya da sevilmeme korkusu
– Suçluluk duygusu
– Uyumlu ve düzgün biri olma çabası
– Çocuklukta hudutlarının ihlal edilmesi

Oysa hayır diyebilmek, diğerlerini dışlamak değil, kendine sadık kalmaktır.

### Hudut İhlalleri Nelerdir?

– Fizikî: Ferdî alana müsaadesiz müdahale
– Duygusal: Daima tenkit, manipülasyon, duygusal yükleme
– Zihinsel: Fikir dayatma, niyetlerini küçümseme
– Vakit: Randevulara hürmet göstermeme, fazlaca vakit talep etme

Sınırları ihlal edilen bireyde; öfke, tükenmişlik, değersizlik ve içe çekilme üzere yansılar gelişebilir.

### Sağlıklı Sonların Faydaları

– Benlik hürmeti artar
– Suistimal riski azalır
– Duygusal istikrar korunur
– Gerçek bağlar kurulabilir
– İçsel özgürlük hissi gelişir

### Terapide Hudut Çalışmaları

Terapötik süreçte bireyin hudut koyma marifeti geliştirilir. Bunun için:

– Hak-temelli bir benlik inşası
– “Hayır” deme egzersizleri
– Suistimali fark etme
– Hislere ve bedensel sinyallere dikkat verme çalışmaları yapılır

### Hudut Koyarken Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Açık ve net sözler kullan
2. Sakin ancak kararlı ol
3. Suçluluk hissine karşı şuurlu ol
4. Sonu ihlal edenin değil, hudut koyanın sorumluluğunda olduğunu unutma

### Sonuç

Sınır koymak bencillik değil, öz hürmetin bir sözüdür. Sağlıklı sonlar, bireyin ruhsal güzellik halini korurken, bağların de daha saygılı ve sürdürülebilir olmasını sağlar.

—

Uzman Psikolog Mustafa Cem Oğuz