Sınav kaygısı

SINAV DERDİ: NEDENLERİ, BELİRTİLERİ VE BAŞA ÇIKMA YOLLARI

Giriş

Günümüz eğitim sisteminde muvaffakiyet ölçütlerinin büyük ölçüde imtihanlara endekslenmiş olması, öğrenciler üzerinde ağır bir ruhsal baskı oluşturmaktadır. Bu baskı, birçok öğrencide “sınav kaygısı” ismi verilen bir durumun ortaya çıkmasına neden olmaktadır. İmtihan derdi, öğrencinin imtihan öncesinde ya da imtihan sırasında yaşadığı ağır gerilim, kaygı ve fizikî reaksiyonlarla karakterize edilen ruhsal bir durumdur. Bu makalede imtihan tasasının tarifi, nedenleri, belirtileri ve başa çıkma yolları ele alınacaktır.

Gelişme

1. İmtihan Tasasının Tarifi ve Türleri

Sınav telaşı, bireyin imtihan öncesinde ya da sırasında yaşadığı, performansını olumsuz etkileyen ağır tasa durumudur. Bu durum, öğrencinin sahip olduğu bilgi ve maharetleri tesirli biçimde kullanamamasına neden olabilir. İmtihan tasası iki ana boyutta ele alınır: bilişsel (negatif niyetler, başarısızlık korkusu) ve fizyolojik (terleme, kalp çarpıntısı, mide bulantısı üzere belirtiler).

2. İmtihan Derdinin Nedenleri

Sınav tasasının ortaya çıkmasında birçok etken rol oynar. Bunlar ortasında:

• Mükemmeliyetçilik ve yüksek beklentiler: Bilhassa ailelerin ve öğretmenlerin yüksek beklentileri, öğrencide “başarısız olursam kıymetim azalır” niyetine yol açabilir.

• Yetersiz hazırlık: İmtihana gereğince çalışmamak yahut verimsiz çalışma metotları tasayı artırır.

• Geçmiş başarısızlık tecrübeleri: Evvelki imtihanlardaki olumsuz tecrübeler, öğrencinin yeni imtihanlarda da başarısız olacağına inanmasına sebep olabilir.

• Kendine güvensizlik: Öz yeterlilik algısı düşük olan öğrenciler imtihan sürecine daha dertli yaklaşır.

• Aşırı rekabet ortamı: Diğerleriyle daima kıyaslanmak, öğrencinin kendini yetersiz hissetmesine yol açar.

3. İmtihan Telaşının Belirtileri

Sınav korkusu hem zihinsel hem de fizikî belirtilerle kendini gösterir. Bu belirtiler şu halde sınıflandırılabilir:

• Bilişsel Belirtiler: Unutkanlık, dikkat dağınıklığı, “başaramayacağım”, “herkes benden iyi” üzere olumsuz otomatik kanılar.

• Duygusal Belirtiler: Huzursuzluk, karamsarlık, öfke, motivasyon eksikliği.

• Fiziksel Belirtiler: Terleme, mide bulantısı, kalp çarpıntısı, baş ağrısı, nefes darlığı.

• Davranışsal Belirtiler: Kaçınma, imtihandan evvel çalışma isteğinin azalması, çok tekrar yapma, panik halinde sınavı terk etme.

4. İmtihan Derdiyle Başa Çıkma Yöntemleri

Sınav telaşını azaltmak mümkündür ve çeşitli metotlarla bu mevzuda öğrencilere takviye olunabilir:

• Zaman idaresi ve planlı çalışma: Tertipli ve tesirli ders çalışma programları korkuyu azaltır.

• Nefes antrenmanları ve gevşeme teknikleri: Bedensel rahatlama teknikleri, anlık gerilimle baş etmede tesirlidir.

• Olumlu iç konuşma: Öğrencinin kendine destekleyici cümleler kurması (örneğin, “çaba gösterdim, elimden geleni yapacağım”) bilişsel korkuyu azaltır.

• Sınav simülasyonları: Gerçek imtihan ortamına benzeri uygulamalar, öğrenciyi imtihana hazırlar ve tasayı düşürür.

• Psikolojik takviye: Gerekli durumlarda bir rehber öğretmen, psikolojik danışman ya da terapistten yardım almak tesirli bir yoldur.